Normalizacja środków gaśniczych w świetle prawa polskiego

Pod pojęciem środków gaśniczych należy rozumieć wszelkiego rodzaju środki chemiczne, które podawane przy użyciu stosownej metody i z odpowiednią intensywnością oraz ich odpowiednią ilością są wstanie ugasić pożar. Podstawowym podziałem środków gaśniczych jest pokazany w tabeli nr 1 czyli ze względu na klasę pożaru, innym podziałem ogólnie stosowanym jest podział ze względu na ich rodzaj i stan skupienia, tu wyróżniamy:

• Ciecze: woda,
• Wodno-pianowe roztwory środka pianotwórczego,
• Para wodna
• Gazy: halony, gazy obojętne (CO2, N, SO2),
• Gazy spalinowe oraz generatorowe,
• Proszki (ciała stałe i proszki gaśnicze)

Wymagania stawiane najnowszej generacji środkom gaśniczym przez normy branżowe oraz względy naturalne można w prostej linii zaprezentować następująco:

• Duża efektywność gaśnicza w odniesieniu do ustalonych grup pożaru
• Możliwość zastosowania przy korzystaniu typowego sprzętu
• Możliwość wydłużonego przechowywania bez pogorszenia właściwości
• Brak działania trującego i ekotokszycznego oraz bioakumulacji
• Łatwa asymilacja w środowisku
• Dla środków gazowych także niedługi czas życia w atmosferze

Środki gaśnicze ściśle związane są z urządzeniami jakimi można je podawać, normalizacja środków gaśniczych nie nadąża za światem nauki. Niejednokrotnie mamy do czynienia z sytuacjami kiedy wprowadzane do użytku urządzenia gaśnicze znacznie wyprzedzają normy prawne. Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w przypadku systemów mgłowych, gdzie jest to uznany środek gaśniczy, jednak nigdzie poza normami branżowymi nie jest sklasyfikowany. Jednak prawo Polskie daje możliwość stosowania innowacyjnych urządzeń gaśniczych po przez odpowiednie zapisy w prawie. Prawo w Polsce warunkuje użycie urządzeń gaśniczych po przez:

• Rozporządzenie MSWiA 7 czerwca 2010 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
• Ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004
• Ustawa o ochronie przeciwpożarowej 1991 wraz ze zmianami w 2009
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 w sprawie deklaracji zgodności
• Ustawa o systemie oceny zgodności z dnia 30 sierpnia 2002
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. (Dz. U. z dnia 15 lutego 1994 r.)
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 maja 2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2003 r.)

Obligatoryjność stosowania Stałych Urządzeń Gaśniczych (SUG) uwarunkowane jest wymienionymi wyżej przepisami, które po przez zapisy odnoszą się gdzie istnieje konieczność stosowania SUG, poniżej wymienimy przepisy odnoszące się wprost do konieczności stosowania SUG:

Rozporządzenie MSWiA 7 czerwca 2010 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów:

• „Rozdział 1; Przepisy ogólne: § 1. 1. Rozporządzenie określa sposoby i warunki ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, zwanych dalej „obiektami”.

2. W przypadkach szczególnie uzasadnionych uwarunkowaniami lokalnymi, wskazanymi w ekspertyzie technicznej rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, dopuszcza się, w uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej, stosowanie rozwiązań zamiennych w stosunku do wymienionych w § 19, § 23, § 24 i § 25 ust. 1, 2, 5 i 6 oraz w § 27 ust. 1 i 2, § 28 ust. 1, § 29 ust. 1 i § 38 ust. 1, zapewniających niepogorszenie warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu.”

– § 2. 1. 7) technicznych środkach zabezpieczenia przeciwpożarowego – należy przez to rozumieć urządzenia, sprzęt, instalacje i rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów;[1]

Kolejne przepisy odnoszą się do rodzajów środków gaśniczych urządzeń jakie i gdzie powinny być stosowane. Przytoczone rozporządzenie określa czym jest urządzenie przeciwpożarowe definiując je jako urządzenie stałe lub półstałe. Urządzenie Stałe (SUG) jest urządzeniem na stele związanym z budynkiem tzn. trwale do niego przymocowanym, zasilanym z niewyczerpalnego źródła wody. Półstałe natomiast nigdzie nie jest znormalizowane, jednak projektuje się je jako urządzenia stale związane z budynkiem, ale zasilane np. z wozów strażackich lub hydrantów zewnętrznych. Dalej przepis odnosi się do sposobu uruchomienia, który może następować automatycznie po przez użycie detektorów pożarowych, central sterujących gaszeniem, przekaźników. Podstawowym zadaniem w/w urządzeń jest zapobieganie do powstania, ograniczenia i zwalczania pożaru. Stosowanie urządzeń gaśniczych wodnych konieczne jest w:

• Budynkach handlowych i wystawowych
• Jednokondygnacyjnych, w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 8 000 m2,
• wielokondygnacyjnych, w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 5 000 m2;
• w budynkach o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 600;
• budynkach użyteczności publicznej wysokościowych;
• budynkach zamieszkania zbiorowego wysokościowych.[2]

Jak wspomniano wyżej niejednokrotnie mamy do czynienia z sytuacją kiedy nauka i wprowadzane technologie znacznie wyprzedzają normy prawne. Dlatego ustawodawca przewidział taką sytuację i umożliwił wprowadzanie do obrotu i stosowania takie wyroby na podstawie art. 10 Ustawy o wyborach budowlanych z 16 kwietnia 2004 roku, gdzie:

„Dopuszczone do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej, sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz z przepisami.

2. Indywidualna dokumentacja techniczna, o której mowa w ust. 1, powinna zawierać opis rozwiązania konstrukcyjnego, charakterystykę materiałową i informację dotyczącą projektowanych właściwości użytkowych wyrobu budowlanego oraz określać warunki jego zastosowania w danym obiekcie budowlanym, a także, w miarę potrzeb, instrukcję obsługi i eksploatacji.”[3]

[1] Rozporządzenie MSWiA 7 czerwca 2010 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

[2] Rozporządzenie MSWiA 7 czerwca 2010 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

[3] Ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004